Η πρώτη μου επαφή με την Πάτμο ήταν ένα Πάσχα τουλάχιστον είκοσι πέντε χρόνια πριν. Ετσι ξαφνικά μαζί με τη φίλη μου Ντία Παπαθανασίου πήραμε το καράβι της γραμμής και ταξιδεύοντας ατέλειωτες ώρες κατάστρωμα πάνω στις ψάθες, φτάσαμε στο ιερό νησί.
Για τα 20+ χρόνια μας περάσαμε καταπληκτικά: βόλτες στα σοκάκια της Χώρας όπου οι ανθισμένες μαργαρίτες μύριζαν άνοιξη, πρώτα μπάνια στις κρυσταλλένιες παραλίες, φρέσκια ψάρια στα μικρά ταβερνάκια, καφέ και γλυκό κουταλιού στα καφενεία της Σκάλας. Παρακολουθήσαμε όμως και όλα τα θρησκευτικά δρώμενα μαζί με πλήθος κόσμου - φυσικά πολύ λιγότερους απ' όσους «ανακάλυψαν» την Πάτμο τα επόμενα χρόνια.
Το νησί της Αποκάλυψης αποτελεί έναν γαλήνιο πνευματικό τόπο που προσφέρει ανάταση ψυχής χωρίς όμως να απορρίπτει και τη διασκέδαση που άλλωστε είναι αναπόσπαστη από την ανθρώπινη φύση. Πήρε το προσωνύμιό του από το Σπήλαιο που όπως αναφέρει η παράδοση κατέφυγε διωγμένος από τον αυτοκράτορα Δομιτιανό το 95 μ.Χ. ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, όπου ασκήτεψε και συνέγραψε την Αποκάλυψη. Το 1713, στο ίδιο συγκρότημα ιδρύθηκε και η Πατμιάδα Σχολή.
Από τη Σκάλα, το λιμάνι του νησιού, η πρωτεύουσα Χώρα απέχει ανηφορικά μόλις 4,5 χιλιόμετρα. Εκεί επιβλητικά δεσπόζει το Καστρομονάστηρο του Θεολόγου, ανάμεσα στα εκτυφλωτικά λευκά βαμμένα δίπατα αυστηρά αρχοντικά με τις καμάρες και τα ψηλά διαβατικά, μοναδικό δείγμα φρουριακής αρχιτεκτονικής.
Το μοναστήρι, που έκτισε ο όσιος Χριστόδουλος το 1088 μ.Χ. προς τιμήν του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, είναι σταυροπηγιακή μονή και έδρα της πατριαρχικής εξαρχίας, και περιβάλλεται από οχυρωμένο περίβολο με επάλξεις. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού προστέθηκε στα 1820, ενώ κάποιες από τις περίφημες αγιογραφίες τόσο στο καθολικό όσο και στα παρεκκλήσια χρονολογούνται από το 1185.
Η «Ακολουθία του Ιερού Νιπτήρος» τη Μεγάλη Πέμπτη στην Πάτμο, αποτελεί ένα από τα κορυφαία θρησκευτικά δρώμενα σε όλον τον κόσμο. Μάλιστα, όπως αναφέρει ο καθηγητής θεατρολογίας Βάλτερ Πούχνερ στο βιβλίο του «Το Βυζαντινό Θέατρο», «η "παράσταση" αρχίζει στις 11.00 το πρωί της Μεγάλης Πέμπτης σε μια από τις πλατείες της πόλης.
Τον Χριστό τον υποδύεται ο Ηγούμενος του μοναστηριού, τους Αποστόλους ένδεκα ιερείς, τον Ιούδα ένας λαϊκός. Γύρω από τον "νιπτήρα" - στολισμένο τραπέζι με σταυρό και λεκάνη - είναι τοποθετημένες δώδεκα καρέκλες, έξι αριστερά, έξι δεξιά.(…). Η τελετή αρχίζει από τον Ιούδα: ο Ηγούμενος ραντίζει συμβολικά τα πόδια των ιερέων με ροδόσταμο»… Οσοι τυχεροί βρεθείτε στην Πάτμο, θα ζήσετε έντονα την κατάνυξη των Αγίων Ημερών.
Τη Μεγάλη Παρασκευή θα ακολουθήσετε τον Επιτάφιο, το Μεγάλο Σάββατο θα λάβετε το Αγιο Φως και θα φιληθείτε με το Χριστός Ανέστη, ενώ την Κυριακή του Πάσχα θα απολαύσετε το παραδοσιακό νόστιμο γεμιστό κατσικάκι.
Στα χωριά και στους παραθαλάσσιους οικισμούς
Τίποτε πιο όμορφο από μια βόλτα στην ανοιξιάτικη Πάτμο. Το πιο πράσινο κομμάτι του νησιού είναι ο Κάμπος με τα χωριά του Πάνω Κάμπο και Κάτω Κάμπο στην παραλία. Εκεί ο αέρας μοσχοβολά αρώματα από τα περιβόλια με τα οπωροφόρα δέντρα, τα πεύκα και τους ελαιώνες, ενώ στον Κάτω Κάμπο στην παραλία η μυρωδιά από την αλμύρα της θάλασσας θα σας ξεσηκώσει για μια βουτιά. Θυμηθείτε όμως ότι τα νερά της περιοχής είναι κρυσταλλένια ακόμη και το καλοκαίρι!.
Σε όλη την περιοχή είναι διάσπαρτα πολλά εκκλησάκια και μοναστήρια, όπως της Παναγίας του Λιβαδιού. Ο Γροίκος είναι ο πιο δημοφιλής παραθεριστικός οικισμός με πολλά ξενοδοχεία και εστιατόρια, με συνεχόμενη την Πέτρα, μια μικρή αμμώδη λωρίδα που καταλήγει στον Βράχο της Καλλικατσούς, όπου κατά την Αρχαιότητα λατρευόταν η Σελήνη. Μπορείτε να ανεβείτε από σκαλοπάτια λαξευμένα στον βράχο.
Δείτε επίσης το Πετροκάραβο, το μικρό νησάκι που μοιάζει με γερμένο καράβι που το ακολουθούν δύο βαρκούλες. Αρκετοί θρύλοι και παραδόσεις, μιλούν για ένα πειρατικό καράβι που το πέτρωσαν οι προσευχές του όσιου Χριστόδουλου, ενώ λέγεται ακόμη ότι την περίοδο της Τουρκοκρατίας λειτουργούσε κρυφό σχολειό.
Τα μουσεία που δεν πρέπει να χάσετε
Η επίσκεψή σας στη Μονή Θεολόγου δεν θα είναι ολοκληρωμένη αν δεν επισκεφθείτε το Εκκλησιαστικό Μουσείο που στεγάζεται σε χώρους του μοναστηριού. Μετά από μελέτη και ειδικό φωτισμό, έχουν τοποθετηθεί σε προθήκες πολύ σπάνια πολύτιμα εκκλησιαστικά κειμήλια, ιερές εικόνες και σκεύη, αλλά και αρχιερατικά άμφια και σπάνια ιερά βιβλία. Περπατώντας στα δρομάκια της Χώρας αναζητήστε το Αρχοντικό Σημαντήρη. Στο οίκημα που κτίστηκε στα 1625 από σμυρναίους μαστόρους, στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο. Μέσα από την αρχιτεκτονική του παλιού αρχοντικού, την επίπλωσή του αλλά και τις παλιές φωτογραφίες, θα γνωρίσετε την Πάτμο μιας άλλης εποχής.
Πρόσβαση
Από Πειραιά για Σκάλα Πάτμου αυτή την περίοδο εξυπηρετεί μόνο η εταιρεία Blue Star, γι' αυτό φροντίστε εγκαίρως την κράτησή σας. Μπορείτε ακόμη να μεταβείτε στη Λέρο αεροπορικώς (περιορισμένες θέσεις) και από εκεί να πάρετε το τοπικό καράβι της γραμμής ή το ιπτάμενο δελφίνι.
Διαμονή
Με ωραίους κήπους και καταπληκτική θέα είναι το «Le Balcon» (τηλ. 22470 32713), κοντά στη Σκάλα. Στη Χώρα, το Αρχοντικό Γαζή, ηλικίας άνω των 350 ετών, μεταμορφώθηκε στον ξενώνα «Αρχονταρίκι» (τηλ. 22470 29368), διατηρώντας την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του. Στον Γροίκο, το πεντάστερο πολυτελές «Patmos Aktis» (τηλ. 22470 32800).
Φαγητό
Φυσικά την πασχαλινή περίοδο το γεμιστό κατσικάκι έχει την τιμητική του. Δοκιμάστε επίσης τις «φούντες»: γεμιστούς κολοκυθοκορφάδες με καρότο, κρεμμύδι, κολοκύθι και μάραθο και ρεβίθια με μελιτζάνες.
Γλυκαθείτε με «πουγκί» με φύλλο και αμύγδαλα, σβίγκους και «απιδάκια» με καρύδι και μέλι, πασπαλισμένα με ζάχαρη άχνη.
Φημισμένο εστιατόριο είναι το «Μπενέτος» (τηλ. 22470 33089) στα Σάψιλα, με μεσογειακή κουζίνα αλλά και κάποιες τοπικές γεύσεις, αλλά και η «Βεγγέρα» (τηλ. 22470 32988), που έχει βραβευθεί με «Χρυσό Σκούφο».
Για σπιτική νόστιμη κουζίνα, η ταβέρνα «Τα Καβουράκια» (τηλ. 22470 31745) στον Κάμπο διαθέτει και ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Σπιτική κουζίνα και στο «Αγριολιβάδι» (τηλ. 22470 32087), στον ομώνυμο κόλπο, και στον «Σταμάτη» (τηλ. 22470 31302) στον Γροίκο.
