Θα μπορούσε να είναι ιδανικός προορισμός για σκι και μόνο, καθώς βρίσκεται σε κοντινή απόσταση όχι από ένα μόνο, αλλά από δύο χιονοδρομικά κέντρα: του Κάτω Βερμίου (Σέλι) και των 3 - 5 Πηγαδιών. Θα μπορούσε εξίσου να χαρακτηριστεί γαστριμαργικός προορισμός, με πεντανόστιμη κουζίνα, εξαιρετικές πίτες, απολαυστικά γλυκά και τη συνοδεία του μεθυστικού Ξινόμαυρου, δημοφιλέστατου σε Ευρώπη και Αμερική ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Oσο για την πέψη, η πόλη προσφέρεται για ωραιότατες διαδρομές εντός και εκτός των στενών της πλαισίων, με πλούσια Φύση, πολλά νερά και ένα όνομα με μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία, καταγεγραμμένη σε ευρήματα και μνημεία.
Η Νάουσα βρίσκεται στους πρόποδες του Ανατολικού Βερμίου, σε απόσταση 90 χιλιομέτρων από τη Θεσσαλονίκη, 20 από τη Βέροια και 30 από την Εδεσσα. Ο ομώνυμος δήμος είναι ο δεύτερος σε μέγεθος δήμος του Νομού Ημαθίας, κατόπιν της διοικητικής συνένωσης με τις πρώην κοινότητες Αρκοχωρίου, Γιαννακοχωρίου, Ροδοχωρίου και Στενημάχου, και έχει πληθυσμό που αγγίζει τους 23.000 κατοίκους.
Στην αρχαιότητα, η περιοχή του Βερμίου, όπου σήμερα βρίσκεται η Νάουσα, κατοικήθηκε από Βρύγες, που μετανάστευσαν από την Ασία στην Ευρώπη πριν από τον Τρωικό Πόλεμο. Εκτεταμένα ερείπια στην περιοχή ενισχύουν την εκδοχή ότι η σημερινή Νάουσα αναπτύχθηκε στο χώρο μιας σημαντικής πόλης της αρχαιότητας, της Μίεζας. Εδώ, βρέθηκαν μεγάλοι μακεδονικοί τάφοι, αλλά και η περίφημη Σχολή του Αριστοτέλη, ενώ σχετικά πρόσφατα ήρθε στο φως το αρχαίο θέατρο της πόλης και από την αρχαιολογική υπηρεσία ανασκάπτεται η Αγορά της.
Αντίθετα με τις γειτονικές Βέροια και Εδεσσα, που έχουν συνεχή παρουσία στο χώρο, στην περιοχή της Νάουσας παρατηρείται ένα σημαντικό χρονικό κενό, με την τοπική παράδοση να τοποθετεί τον ανασυνοικισμό της σημερινής πόλης λίγο πριν από το 1453. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο ελληνικός πληθυσμός απολάμβανε εξ αρχής προνόμια, χάρη στα οποία αναπτύχθηκε ένα μικρό αστικό κέντρο που τον 17ο αιώνα αριθμούσε περί τα χίλια σπίτια, αμπέλια, κήπους, αγορά και παζάρι, με σημαντική οικονομική επιρροή στην περιοχή της κεντρικής Μακεδονίας.
Ο 18ος αιώνας βρήκε τη Νάουσα με υψηλό επίπεδο ανάπτυξης, που ανακόπηκε, ωστόσο, με την επικράτηση του Αλή Πασά των Ιωαννίνων (1804 - 1812), ενώ τραγικό γεγονός που σημάδεψε την ιστορία της πόλης ήταν το ολοκαύτωμα του 1822. Η Νάουσα και η γύρω περιοχή βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας σημαντικής εξέγερσης στο πλαίσιο της Επανάστασης, όταν τα στρατεύματα του διοικητή της Θεσσαλονίκης Εμπού Λουμπούτ κατέσφαξαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Τότε ήταν που ορισμένες γυναίκες προτίμησαν να σκοτωθούν πέφτοντας με τα παιδιά τους στα νερά του καταρράκτη της Αράπιτσας.
Η ηρωική πόλη της Νάουσας, όπως είναι σήμερα η πλήρης ονομασία της, απελευθερώθηκε από την οθωμανική κυριαρχία στις 17 Οκτωβρίου 1912, ενώ το 1922 δέχθηκε μεγάλο αριθμό οικογενειών Ποντίων και Μικρασιατών προσφύγων.
Αξίζει επίσης να αναφέρουμε ότι στα τέλη του 19ου αιώνα εδώ ιδρύεται η πρώτη «μείζων» βιομηχανία επεξεργασίας βαμβακιού, για να ακολουθήσει ένας αιώνας βιομηχανικής ανάπτυξης με σημαντικό εξαγωγικό χαρακτήρα, κυρίως στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας, προσφέροντας πολλές θέσεις εργασίας και συντελώντας στην παραμονή του κόσμου της Νάουσας και της ευρύτερης περιοχής στον τόπο καταγωγής του.
Μια κατάσταση, όμως, που τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει άρδην και οι κάτοικοι, οι νέοι κατά κύριο λόγο, σήμερα θέλουν αλλά δεν είναι δυνατό να παραμείνουν (στο σύνολό τους) εργαζόμενοι στη Νάουσα, καθώς οι βιομηχανικές μονάδες κλείνουν η μία μετά την άλλη και η ανεργία «αγγίζει» το ποσοστό του 30% - 35%.
Αυτή όμως είναι και η ευκαιρία να αξιοποιηθεί ακόμη περισσότερο η τουριστική δυναμική της περιοχής. Η πόλη βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση σε σχέση με τα χιονοδρομικά κέντρα του Βερμίου, η Φύση και το περιβάλλον της την ευνοούν, ενώ ήδη έχουν δημιουργηθεί μέσα και γύρω από την πόλη σημαντικές υποδομές σε καταλύματα και χώρους εστίασης. Οσο για την έννοια της φιλοξενίας, φαίνεται πως οι Ναουσαίοι, φύσει και θέσει, ως γνήσιοι Βορειοελλαδίτες, τη γνωρίζουν καλά. Την ίδια στιγμή η Νάουσα ατενίζει το τουριστικό της μέλλον…
Γνωριμία με την πόλη
Ξεκινώντας την περιήγηση μέσα στη Νάουσα, επισκεφθείτε τις γειτονιές Αλώνια, Πουλιάνα και Μπατάνια με τα παλιά σπίτια. Κάποια διαθέτουν μεγάλους αποθηκευτικούς χώρους, καθώς και ιδιαίτερους χειροτεχνικής δραστηριότητας (μύλοι, υδροκόπανοι, σησαμελαιοτριβεία). Εως τις αρχές του 20ού αιώνα, οι συνοικίες που βρίσκονταν πέρα από τη βόρεια όχθη του ποταμού διασχίζονταν από μικρά ρέματα που έδιναν κίνηση σε μύλους, πριονιστήρια, υδροκόπανους κ.λπ., χρησίμευαν στο πότισμα των κήπων και ταυτόχρονα αποτελούσαν ένα αρκετά αποτελεσματικό και υγιεινό αποχετευτικό δίκτυο!
Από τις εκκλησίες της πόλης θα δείτε τον Αγιο Γεώργιο και την Παναγία, που χρονολογούνται από τον 19ο αιώνα. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου, τρίκλιτη βασιλική με μεταγενέστερο τρούλο, έχει τοιχογραφίες σε όλες τις επιφάνειες, ενώ το τέμπλο του κοσμούν δέκα μεγάλες φορητές εικόνες. Ο ναός της Παναγίας, τρίκλιτη βασιλική και αυτός, διαθέτει ωραίο ξυλόγλυπτο τέμπλο και οροφή με μεγάλα περίτεχνα φατνώματα. Τέλος, ο ναός του Τιμίου Προδρόμου (Μικρός Πρόδρομος) χτίστηκε το 1715 και είναι το μοναδικό μνημείο της πόλης που κατά την παράδοση σώθηκε από το ολοκαύτωμα του 1822 και ξεχωρίζει για τον υπερυψωμένο πρόναο, το ξύλινο τέμπλο και τις παλαιότερες εικόνες του.
Διάσπαρτα στην πόλη, επίσης, θα συναντήσετε μερικά ακόμη παλιά δημόσια κτίρια, τα περισσότερα των αρχών του περασμένου αιώνα. Ως τέτοια καταγράφονται τα σχολικά κτίρια που στεγάζουν σήμερα το 1ο και το 2ο Δημοτικά Σχολεία, το 3ο Δημοτικό Σχολείο («Γαλάκεια», όπου δίπλα βρίσκεται και ο μικρός ναός του πολιούχου της Νάουσας, Οσίου Θεοφάνη), το 4ο Δημοτικό Σχολείο («Σεφέρτζειο») και το «Λάπειο» Γυμνάσιο. Ακόμα, το Καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου (1869), ο Πύργος του Ρολογιού (1895), το Καμπαναριό της Μεταμόρφωσης (1912) και το μικρότερο καμπαναριό της Υπαπαντής (1915), κατασκευασμένα από λαξευτό πωρόλιθο, καθώς και οι τέσσερις πανύψηλες, κυκλικής διατομής, καμινάδες των εργοστασίων, κατασκευασμένες από εμφανείς οπτόπλινθους.
Επισκεφθείτε τα μουσεία της πόλης και συγκεκριμένα το Λαογραφικό Μουσείο Νάουσας (Αγ. Δημητρίου, τηλ.: 23320-21.713, 23320-53.000), το Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων (Σωφρονίου 23), που ιδρύθηκε το 1980, και το Μουσείο Οίνου και Αμπέλου (Χατζημαλούση 17), το οποίο παρουσιάζει την ιστορία της αμπελοκαλλιέργειας και της οινοπαραγωγής στην περιοχή της Νάουσας από τον 17ο αιώνα ώς τις μέρες μας.
Με κατεύθυνση προς τον κάμπο θα φτάσετε στο Δημοτικό Πάρκο της Νάουσας, κατασκευασμένο σε μια τοποθεσία που μοιάζει με φυσικό μπαλκόνι, με τις λίμνες και τα καλντερίμια του. Το πάρκο, μέσω των πεζοδρόμων στις όχθες της Αράπιτσας, συνδέεται με το χώρο της θυσίας των Ναουσαίων γυναικών το 1822, όπου βρίσκεται ο μεγάλος καταρράκτης των Στουμπάνων. Στη διαδρομή αυτή θα συναντήσετε τα παλιά εργαστήρια και εργοστάσια.
Κοντά στη Νάουσα
Στη θέση Ισβόρια, λίγο έξω από τη Νάουσα, βρίσκεται η περίφημη Σχολή του Αριστοτέλη. Πρόκειται για την τοποθεσία που στέγασε λίγο μετά τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ. τη σχολή όπου ο φιλόσοφος δίδαξε τον νεαρό Αλέξανδρο. Αν και οι ανασκαφές δεν έχουν ολοκληρωθεί, ωστόσο ο αρχαιολογικός χώρος είναι επισκέψιμος από το κοινό.
Τρία χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης (ίσως λέμε και πολλά) και ακολουθώντας τις κατατοπιστικές ταμπέλες, θα φτάσετε στο πανέμορφο Αλσος Αγίου Νικολάου. Εξήντα στρέμματα γης παίρνουν ζωή από τις πηγές του ποταμού της Αράπιτσας. Με το υπεραιωνόβιο άλσος πλατάνων να προκαλεί εντύπωση και θαυμασμό όλες τις εποχές του χρόνου, να σημειώσουμε ότι στο άλσος υπάρχει η δημοτική ξενοδοχειακή μονάδα Βέρμιον, δυναμικότητας 150 κλινών. Οπωσδήποτε να δοκιμάσετε σε κάποια από τις ταβέρνες που θα συναντήσετε τοπική πέστροφα. Νοστιμότατη!
Παιχνίδια στα χιόνια
Το χιονοδρομικό κέντρο 3 - 5 Πηγάδια βρίσκεται 18 χλμ. βορειοδυτικά της πόλης σε 1.430 - 2.005 υψόμετρο και είναι από τα πιο σύγχρονα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας, με ολοκληρωμένες εγκαταστάσεις για τουριστική-αθλητική χιονοδρομία. Διαθέτει πίστες κάθε βαθμού δυσκολίας και πίστες δρόμων αντοχής, εναέρια διπλή καρέκλα, 5 συρόμενους αναβατήρες και baby lifts. Η ξενοδοχειακή μονάδα που υπάρχει εκεί έχει 34 δωμάτια (ξενοδοχείο και καταφύγιο) και μπορεί να φιλοξενήσει 100 άτομα.
Διαθέτει επίσης εστιατόριο, lift bar, snow bar και πανέμορφο σαλέ στην κορυφή του βουνού (2.005 μ.). Οι αθλητικές υποδομές του περιλαμβάνουν ακόμη γήπεδο ποδοσφαίρου, γυμναστήριο, κλειστή θερμαινόμενη πισίνα, σάουνα και άλλες βοηθητικές εγκαταστάσεις, (τηλ.: 23320-44.981 - 5).
Το χιονοδρομικό κέντρο Σελίου (17 χλμ. από τη Νάουσα) λειτουργεί ήδη από το 1934(!) και σήμερα, διαθέτει άνετους χώρους πάρκινγκ έκτασης 36 στρεμμάτων, πολλούς και σύγχρονους αναβατήρες, μεγάλη ποικιλία στίβων με πίστες για τουριστική και αθλητική χιονοδρομία, παιδικές χαρές και πίστες δρόμων αντοχής, ενώ αξίζει να σημειώσουμε ότι διασχίζεται από το διεθνές ορειβατικό μονοπάτι Ε4. Στο Σέλι λειτουργούν 5 οργανωμένες σχολές σκι, 6 καταστήματα ενοικίασης εξοπλισμού, 4 chalet-bar, 2 καταφύγια, 2 επιχειρήσεις ενοικίασης snowmobile και υπάρχει χαλικοστρωμένος χώρος έκτασης 5 στρεμμάτων για τη φιλοξενία τροχόσπιτων (τηλ.: 23310-49226).
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Η Νάουσα απέχει 510 χλμ. από την Αθήνα και θα φτάσετε μέχρι εκεί ακολουθώντας την εθνική οδό Αθηνών - Θεσσαλονίκης και συνεχίζοντας προς Βέροια - Κοζάνη. Αφού φτάσετε στη Βέροια, μέσω της Εγνατίας Οδού, ακολουθείτε την έξοδο προς Νάουσα και Εδεσσα. Από τη Θεσσαλονίκη, που απέχει μόλις 90 χλμ., θα βγείτε και πάλι στην εθνική προς Αθήνα, για να ακολουθήσετε την ίδια διαδρομή προς Βέροια - Κοζάνη. Μπορείτε επίσης να φτάσετε με ΚΤΕΛ ή με τρένο (απευθείας από Θεσσαλονίκη, με ανταπόκριση στο Πλατύ αν έρχεστε από Αθήνα).
ΠΟΥ ΝΑ ΜΕΙΝΕΤΕ
Πολύ καλές οι επιλογές διαμονής που έχετε στη Νάουσα, ικανές να ικανοποιήσουν και τους περισσότερο απαιτητικούς επισκέπτες. Μονάδες πρόσφατα χτισμένες ή ανακαινισμένες, με ωραία αισθητική, ζεστή και φιλόξενη ατμόσφαιρα. Αποφασίστε αν θα μείνετε μέσα στη Νάουσα ή στα περίχωρα και αν προτιμάτε δωμάτιο με ή χωρίς τζάκι και κάντε την κράτησή σας.
ΜΕΣΑ ΣΤΗ ΝΑΟΥΣΑ
• Παλαιά Πόλη (T/23320-52.520 - 21, 6976974738): Σε κτίριο του 1900, πρώην αρχοντικό και μεταξουργείο. Η ανάπλασή του ξεκίνησε το 2003 και ολοκληρώθηκε το 2005, οπότε και άρχισε να λειτουργεί ως μικρό ξενοδοχείο 9 δωματίων, ορισμένα εκ των οποίων διαθέτουν και τζάκι. € € €
• Χαγιάτι (τηλ.: 23320-52.120, 24.553): Είναι επτά ετών, ανακαινισμένο φέτος, και διαθέτει 10 δωμάτια. € €
ΣΤΟ ΑΛΣΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
• Αμπελώνας Βαλταδώρου (T/23320-52.300): Διαθέτει 20 δωμάτια και 10 σουίτες, όλα με το δικό τους όνομα από ποικιλίες κρασιού. € €
• Βέρμιον (T/23320-29.311 - 4):Ανακαινισμένο και περιποιημένο. € €
• Νησί Μαργαρίτας (T/23320-52.600): Λειτουργεί από το 2004. € €
• Ξενώνας Νικόλας (T/23320-21.594, 6973425190): Βρίσκεται στο δρόμο Νάουσας - Αγ. Νικολάου και διαθέτει 8 δωμάτια, με μπαλκόνι και θέα στο Βέρμιο, χωρητικότητας 2 έως 4 ατόμων. € €
ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΠΑΥΛΟ
• Pleiades Resort (T/23320-44.415, 6977135142): Ολοκαίνουργιο, μόλις οκτώ μηνών, διαθέτει 7 δίκλινα και τρίκλινα δωμάτια, με ονόματα εμπνευσμένα από τα αστέρια των Πλειάδων. € €
• Ακρόριον (T/23320-52.732). € €
• Αχίλλειον (T/23320-44.111). € €
• Νάουσα (T/23320-44.777). € €
ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ
• Βίλα Ανθέμια (T/23320-43.480). € €
ΣΤΟ 2ο Χλμ. ΝΑΟΥΣΑΣ - ΒΕΡΟΙΑΣ
• Αστέρας (T/23320-52.332 - 34 - 35). € €
• Εσπερίδες (T/23320-20.250). € € € Στις Εσπερίδες, επίσης, λειτουργεί για τους πελάτες του ξενοδοχείου spa.
ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΧΩΡΑΣ ΝΕΡΟ
• Δρυάδες (T/23320-20.009): Είναι μόλις τριών ετών και διαθέτουν 19 δωμάτια εκ των οποίων 17 απλά δίκλινα. € € €
ΣΤΟ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ 3-5 ΠΗΓΑΔΙΑ
• 3 - 5 Πηγάδια (T/23320-44.981 - 5) € €
€ - έως 60 €
€ € - έως 110 €
€ € € - έως 200 €
€ € € € - από 200 € και άνω
ΠΟΥ ΝΑ ΦΑΤΕ
Στη Νάουσα θα δοκιμάσετε εξαιρετικά πιάτα και μεζέδες με πρώτη ύλη το κρέας, καθώς και πεντανόστιμες τοπικές πίτες. Ολη η Μακεδονία, άλλωστε, φημίζεται για τις πίτες της, από απλές τυρόπιτες, σπανακόπιτες και πρασόπιτες έως και τις πιο ιδιαίτερες… τσουκνιδόπιτες! Από μαγειρευτά, το χειμώνα, τα σαρμαδάκια ή λαχανοντολμάδες μονοπωλούν το γευστικό ενδιαφέρον, εμείς ωστόσο προτείνουμε να μην περιοριστείτε σε αυτά. Ξεχωριστές και νόστιμες είναι οι δημιουργίες του εστιατορίου Σπονδή στο κέντρο της πόλης (πλατεία Καρατάσου 10), ενώ θετικά ήταν τα σχόλια που ακούσαμε για την ταβέρνα Αράπιτσα (Δημοκρατίας 3), το Ναουσαίικο (Χατζηγρηγοριάδη 16), τα Οινομαγειρέματα (Στ. Δραγούμη 1 & Βενιζέλου), το Σπήλαιο (Σπηλαίου 34), το Κιόσκι που βρίσκεται στο Δημοτικό Πάρκο της πόλης, το Παραδοσιακό (Μεγ. Αλεξάνδρου 28). Το ξενοδοχείο Παλαιά Πόλη διαθέτει επίσης εστιατόριο με ελληνική και διεθνή κουζίνα, όπου κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή μπορείτε να δειπνήσετε συνοδεία πιάνου. Κατά τ' άλλα, μην παραλείψετε να δοκιμάσετε πέστροφα στο Αλσος του Αγίου Νικολάου (εστιατόρια Ζαρκάδι στο ξενοδοχείο Βέρμιον και Γεράνια), ενώ αν ο δρόμος σάς φέρει στον Αγιο Παύλο επισκεφθείτε το εστιατόριο του ξενοδοχείου Ακρόριον και αν φτάσετε ώς το χιονοδρομικό κάντε μια στάση στο εστιατόριο του ξενοδοχείου 3 - 5 Πηγάδια.
Για επιδόρπιο απολαύστε τον σιροπιαστό γκρακλιάνο, γλυκιές πίτες και γλυκά του κουταλιού. Γλυκά και αλμυρά, όλα με τη συνοδεία του μεθυστικού Ξινόμαυρου…
ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ
Κωδικός κλήσης.............................……23.320
Δημαρχείο.......................................…53.000
ΟΣΕ...............................................…41.535
ΚΤΕΛ Υπεραστικά.............................…22.223
ΚΤΕΛ Αστικά...................................…28.500
Ταξί......................……26.849, 22.552, 22.636
